مصالحه بر سر تمرکز با ژانر لوفای

شماره ۱۲

سلام!

به خبرنامه‌ی پرسه خوش اومدید. تو این شماره می‌خوام از یه پدیده‌ی جالب و بسی لذت‌بخش بگم. از موسیقی لو-فای (Lo-fi). اگه این کلمه رو گوگل کنید، هزارتا از این تصویر یا چیزهای مشابهش می‌بینید.

مدت‌هاست که از شنیدن این نوع موسیقی لذت می‌برم، اما به غیر از لذت شنیدن، نکته‌های جالبی هم توش هست. پس موزیک لو-فای رو چاق کنید و بریم سراغ خبرنامه.

موضوع اصلاً از اسم این نوع موسیقی شروع می‌شه. لو-فای مخفف یه اصطلاح فنی تو فرآیند تولید موسیقیه: Low Fidelity وقتی یه موزیسین حرفه‌ای داره با صدابردار و استودیو و تجهیزات کار می‌کنه می‌خواد صدایی که ضبط و بعداً پخش می‌شه بیشترین شباهت رو به صدای اصلی سازش داشته باشد یا اصطلاحاً High Fidelity باشه. اما لو-فای درست برعکس اینه. ماجرا هم از اینجا شروع شد که وقتی تجهیزات تولید موسیقی گسترده‌تر شدن و هرکسی می‌تونست یه چیزایی تو اتاق خواب و گاراژش درست کنه، آدم‌ها شروع کردن به تولید انبوهی از موسیقی که خیلی وقت‌ها اون استاندارد کیفیت و شفافیت صدای یه موسیقی حرفه‌ای رو نداشت و این اسمش شد لو-فای. اون موسیقی‌ها کلی نقص صوتی داشتن، مثلاً صدا از روی صفحه‌ای سمپل یا نمونه‌برداری شده بود که خط و خش داشت، یا یه لحظه‌هایی ریتمش خیلی گذرا تند و کند میشد. این ماجرا از دهه‌های ۵۰ و ۶۰ میلادی شروع شد. اما تو هزاره‌ی جدید اتفاق جالبی افتاد.

نسل‌های بعدتر کم‌کم حس نوستالوژیکی نسبت به اون کیفیت صوتی پیدا کردن و اصلاً اون مدل صدا و کیفیت رو به عنوان یه نوع سلیقه و اصطلاحاً زیبایی‌شناسی درک می‌کردن. این چیز عجیبی نیست. هم تو موسیقی و هم خیلی جاهای دیگه این رو می‌بینیم که یه پدیده‌ای بعد از یه مدت طولانی معناهای متفاوت و غیرمنتظره‌ای پیدا می‌کنه که زمان خودش شاید اصلاً نداشته.

مثلاً کاست‌باز همین کار رو می‌کنه (اینستاگرام/ وب‌سایت). کاست‌های قدیمی رو با همون کیفیت مخصوص صدای نوار کاست و با همون هیس اضافی که دارن دیجیتال می‌کنه و همراه یه قاب از بروشور اون نوار می‌فروشه. البته چیزی که کاست‌باز می‌فروشه منحصربه‌فرده یعنی حتی اگه از یه کاست سه نسخه موجود باشه، هرکدوم جداگانه اسکن و دیجیتال می‌شه، چون هرکدوم با بقیه تفاوت‌هایی داره. اما اون مساله‌ی حس نوستالوژیک نسبت به کیفیت صدای کاست -که از همون زمان هم همه می‌دونستن که کیفیت چندان درخشانی نیست- حالا خودش تبدیل به یه پدیده‌ی جداگانه شده.

موسیقی لو-فای و اون مدل و کیفیت صدا حالا با شاخه‌هایی از هیپ‌هاپ ترکیب شده و معجون دلچسبی ازش درست شده. با کلیدواژه‌های Chillbeat، Chillhop می‌تونید دنبال این نوع بگردید.

از اسپاتیفای و اپل موزیک تا یوتیوب همه‌جا پره از لو-فای. از آلبوم‌های مختلف تا انواع پلی‌لیست‌هایی که گاهی چندصد تا قطعه توشون هست، یا مثلاً این کانال یوتیوب به صورت ۲۴ ساعته لو-فای پخش می‌کنه و خیلی هم محبوبه و نزدیک به ۱۴ میلیون سابسکرایبر داره. همین الان که دارم این خبرنامه رو می‌نویسم نزدیک به ۴۱۵۰۰ نفر مشغول شنیدن موسیقی این کانال هستن. (باز هم همین دختره!)

این رو هم بگم که تصویر این دختر که به lofi girl معروف شده اولش یه فریم از یکی از انیمیشن‌های استودیو جیبلی بود، اما بعد از یک دعوای کپی‌رایتی به این تصویر تغییر کرد. از اون به بعد این کاراکتر نه فقط نماد این کانال خیلی محبوب یوتیوب، بلکه به سمبل کل این ژانر موسیقی تبدیل شده. تو جاهای مختلف می‌بینیمش که مثلاً داره کتاب می‌خونه یا کنار پنجره نشسته یا داره گربه‌ش رو نوازش می‌کنه.

تو سال‌های اخیر موسیقی لو-فای به این معروف شده که برای تمرکز و مطالعه مفیده اما این خیلی درست به‌نظر نمی‌رسه. برای تمرکز کردن سکوت از هر صدایی بهتره پس چرا می‌گن لو-فای برای تمرکز و مطالعه خوبه؟

نکته اینجاس که برای خیلی‌ها (و شاید برای اکثر آدم‌ها) تمرکز کردن، مخصوصاً به مدت طولانی انقدر کار سختیه که حتی یه تمرکز نسبی هم می‌تونه خیلی مفید باشه و لو-فای دقیقاً همین کار رو می‌کنه.

بعضی تحقیق‌ها نشون دادن که چه نوع موسیقی‌هایی می‌تونن به تمرکز کمک کنن. مثلاً می‌دونیم موسیقی باکلام به راحتی حواس رو به خودش جلب می‌کنه و نمی‌ذاره تمرکز کنیم. می‌دونیم که صداهای ناگهانی و ملودی‌هایی که فراز و فرود زیادی دارن هم مانع تمرکز ما میشن. یا ریتم‌های خیلی تند هم همین کارو می‌کنن. اینها ویژگی‌هاییه که ژانر لو-فای امروزی هیچ‌کدوم رو نداره. صداها ملایم هستن. ریتم بین ۶۰ تا ۹۰ ضرب در دقیقه‌س که دقیقاً همون سرعت ایده‌آله و از طرف دیگه ملودی‌هاش ساده و تکرارشونده‌ان و فراز و فرود چندانی ندارن.

همه‌ی اینها باعث می‌شه که وقتی نمی‌تونیم عمیق تمرکز کنیم، لو-فای کمکمون کنه تا در حد قابل قبولی حواسمون رو جمع نگه داریم.

در آخر هم بگم که خوشحالم و هیجان‌زده‌ام که بعد از مدتها دارم یه پرونده‌ی جدید رو منتشر می‌کنم. به شما که خبرنامه رو مشترک شدید هم خبر بدم که به شرط حیات، چهارشنبه‌ی هفته‌ی آینده ۲۸ دی ماه، پرونده‌ی جدید پادکست پرسه منتشر میشه. این هم پوستر اپیزود اولش که با کمک هوش مصنوعی ساخته شده. شاید بتونید حدس‌هایی درباره‌ی موضوعش بزنید:

ممنون که خبرنامه رو می‌خونید. بهترین راه کمک به رشد خبرنامه اینه که اون رو به دوستاتون و کسایی که با شما در ارتباطن معرفی کنید. پس از کمکتون ممنون.

تا شماره‌ی بعدی خدافظی!

عباس